18 Nisan 2008 Cuma günü saat 16:40’da ADÇ 2008 Bahar döneminin yedinci konuşması Başkent Üniversitesi'nden Nurettin Demir tarafından gerçekleştirilecek. Konuşma Hacettepe Üniversitesi, Beytepe Kampüsündeki Edebiyat Fakültesi binasında bulunan B4 103 no’lu derslikte sunulacak. Ağız dokümantasyonu niçin gereklidir? başlığını taşıyan konuşmada ve diğer konuşmalarda görüşmek üzere.
18 Nisan 2008, 16:40 H.Ü. Edebiyat Fakültesi (Giriş Kat), B4 103 no’lu derslik.
18 Nisan 2008, 16:40 H.Ü. Edebiyat Fakültesi (Giriş Kat), B4 103 no’lu derslik.
Ağız dokümantasyonu niçin gereklidir?
Nurettin Demir
En kısa tanımıyla bir dilin bölgesel iz taşıyan varyantları anlamındaki ağızlar, kendine özgü işlevleri yerine getirir. Bu nedenle standart varyanta yaklaşsalar da ağızların yok olması gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak ağızlar, ulaşım ve iletişim imkânlarıyla bilişim teknolojisindeki gelişmeler, okullaşma, göçler, prestijli varyantların etkisi gibi nedenlere bağlı olarak tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar hızlı ve köklü bir biçimde değişmektedir. Bu nedenle mümkün olduğu kadar çok ağzın mümkün olduğu kadar çok malzemeyle, vakit kaybetmeden belgelenmesi büyük önem taşımaktadır.
Konuşmadan ağızları belgelemenin üç farklı nedeni üzerinde durulacaktır.
1. İnsanoğlu yüz yıllar içerisinde bazen acılarla kazanmış olduğu bilgi ve deneyimi gelecek kuşaklara öncelikle sözlü olarak aktarır. Bu gerçek, Türkçenin ağızlarını konuşanlar için de geçerlidir. Bir ağzın yok olmasıyla birlikte o ağızla üretilmiş bilgi de gelecek nesillere aktarılamamakta, yok olmaktadır. Bu bilgi birikiminin kayıt altına alınması için ağız dokümantasyonu büyük önem taşımaktadır.
2. Ağız dokümantasyonu eşzamanlı ve artzamanlı dil incelemeleri için de kaçınılmazdır. Ağız verileri, yazılı belgelerdeki dil durumunun daha iyi ayrıntılandırılmasına, yazılı belgelerin olmaması durumunda da bilinmeyen yönlerin aydınlatılmasına katkı sağlar. Standart dilde artık tamamlanmış bazı gelişmelerin geçtiği aşamalar, ağızlar yardımıyla yakından izlenebilir. Ayrıca ağızlar Türkçenin akrabalık ilişkileri, dil ilişkileri gibi hususların incelenmesinde de çok önemli veriler sunar.
3. Ağızlar yerel konuşma biçimleri olmakla birlikte; ders kitapları, hukuk metinleri, devlet yönetimi gibi belli alanlar dışında her yerde karşımıza çıkarlar ve kültür hayatında önemli bir yer tutarlar. Kültür hayatında oynadıkları rolün incelenmesi ve pekiştirilmesi açısından da ağızların dokümantasyonu büyük önem taşır.
Nurettin Demir
En kısa tanımıyla bir dilin bölgesel iz taşıyan varyantları anlamındaki ağızlar, kendine özgü işlevleri yerine getirir. Bu nedenle standart varyanta yaklaşsalar da ağızların yok olması gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak ağızlar, ulaşım ve iletişim imkânlarıyla bilişim teknolojisindeki gelişmeler, okullaşma, göçler, prestijli varyantların etkisi gibi nedenlere bağlı olarak tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar hızlı ve köklü bir biçimde değişmektedir. Bu nedenle mümkün olduğu kadar çok ağzın mümkün olduğu kadar çok malzemeyle, vakit kaybetmeden belgelenmesi büyük önem taşımaktadır.
Konuşmadan ağızları belgelemenin üç farklı nedeni üzerinde durulacaktır.
1. İnsanoğlu yüz yıllar içerisinde bazen acılarla kazanmış olduğu bilgi ve deneyimi gelecek kuşaklara öncelikle sözlü olarak aktarır. Bu gerçek, Türkçenin ağızlarını konuşanlar için de geçerlidir. Bir ağzın yok olmasıyla birlikte o ağızla üretilmiş bilgi de gelecek nesillere aktarılamamakta, yok olmaktadır. Bu bilgi birikiminin kayıt altına alınması için ağız dokümantasyonu büyük önem taşımaktadır.
2. Ağız dokümantasyonu eşzamanlı ve artzamanlı dil incelemeleri için de kaçınılmazdır. Ağız verileri, yazılı belgelerdeki dil durumunun daha iyi ayrıntılandırılmasına, yazılı belgelerin olmaması durumunda da bilinmeyen yönlerin aydınlatılmasına katkı sağlar. Standart dilde artık tamamlanmış bazı gelişmelerin geçtiği aşamalar, ağızlar yardımıyla yakından izlenebilir. Ayrıca ağızlar Türkçenin akrabalık ilişkileri, dil ilişkileri gibi hususların incelenmesinde de çok önemli veriler sunar.
3. Ağızlar yerel konuşma biçimleri olmakla birlikte; ders kitapları, hukuk metinleri, devlet yönetimi gibi belli alanlar dışında her yerde karşımıza çıkarlar ve kültür hayatında önemli bir yer tutarlar. Kültür hayatında oynadıkları rolün incelenmesi ve pekiştirilmesi açısından da ağızların dokümantasyonu büyük önem taşır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder